David Jackson OBE 1955-2025

Mae Celfyddydau Cenedlaethol Ieuenctid Cymru yn myfyrio ar fywyd a cholli David Jackson OBE gyda thristwch, anwyldeb a diolchgarwch dwys.

Roedd David yn Gadeirydd CCIC o fis Hydref 2017 tan yr haf hwn. Yn ystod y cyfnod hwn, arweiniodd y sefydliad trwy ei flynyddoedd ffurfiannol – gan ganolbwyntio i ddechrau ar arweinyddiaeth pum Ensemble Ieuenctid Cenedlaethol arloesol Cymru, ac yna ehangu ei gylch gwaith i gofleidio ffurfiau celf eraill, gan hyrwyddo pwysigrwydd creadigrwydd o ansawdd uchel a chyfunol i bob person ifanc. Roedd yn benderfynol na fyddai neb yn cael ei "adael ar ôl", am resymau anabledd neu galedi ariannol yn arbennig. Mae miloedd lawer o bobl ifanc o bob cwr o Gymru wedi elwa o brosiectau, ensembles a pherfformiadau CCIC o ganlyniad.

"Daeth mewnwelediad siriol, cyfeillgarwch a phenderfyniad tawel David â phobl at ei gilydd, ac yn dangos bod pethau anhygoel yn bosibl. Yn ganolog i'w weledigaeth oedd y dylai pobl ifanc o bob cefndir gael mynediad at brofiadau creadigrwydd artistig, cyfunol sy'n newid bywydau.

Roedd David yn credu ynom ni – felly byddwn yn parhau i gredu, gan sicrhau bod ei etifeddiaeth yn atseinio ar gyfer cenedlaethau i ddod. Ond byddwn ni i gyd yn ei golli'n fawr."

- Evan Dawson, Prif Weithredwr CCIC

Mae effaith David ar fyd y celfyddydau yng Nghymru a thu hwnt yn anhygoel. Efallai ei fod yn fwyaf adnabyddus fel Cyfarwyddwr Artistig Canwr y Byd Caerdydd BBC, a ddaeth yn un o'r cystadlaethau canu clasurol mwyaf uchel eu parch yn y byd o dan ei stiwardiaeth.

Roedd hefyd wedi bod yn gynhyrchydd, cynhyrchydd gweithredol a chomisiynydd teledu a radio i'r BBC a'r sector annibynnol. Enillodd ei raglenni lawer o wobrau gan gynnwys Emmy Primetime, BAFTAs, y Rose d'Or, Gwobrau SONY, sawl Gwobr Deledu Golden Prague a Fienna a nifer o enwebiadau.

Roedd ei swyddi blaenorol yn cynnwys Pennaeth Cerddoriaeth BBC Cymru, Is-Bennaeth yng Ngholeg Brenhinol Cerdd a Drama Cymru, Cyfarwyddwr Dros Dro Cerddorfa a Chorws Cenedlaethol Cymreig y BBC, a Rheolwr Gyfarwyddwr Cerddorfeydd Plant Cenedlaethol Prydain Fawr.

Yn ogystal â'i waith proffesiynol, gwasanaethodd David am nifer o flynyddoedd fel Ymddiriedolwr a Chadeirydd Pwyllgor Diwylliannol Canolfan Mileniwm Cymru. Roedd yn un o ymddiriedolwyr cerddorfa siambr Sinfonia Cymru, yn eistedd ar Bwyllgor Cerddoriaeth y Llywodraethwyr yn Ysgol Gadeiriol Wells, ac yn Llywodraethwr Ysgol Arbennig Ysgol y Deri yn Sili. Roedd yn Gadeirydd y Corws Forget-Me-Not ar gyfer pobl â dementia a'u gofalwyr. Dyfarnwyd OBE iddo am wasanaethau i gerddoriaeth yn yr Anrhydeddau Pen-blwydd Platinwm ym mis Mehefin 2022.

Bu farw David yn heddychlon yn ystod fore dydd Gwener 17 Hydref 2025. Mae ein meddyliau gyda'i wraig Anne ac eu dau blentyn sy'n oedolion.

Byddai Celfyddydau Cenedlaethol Ieuenctid Cymru yn croesawu unrhyw sylwadau am eich atgofion o David, i'w hanfon at nyaw@nyaw.org.uk, a byddwn yn eu cyhoeddi a'u rhannu gyda'i deulu. Byddwn hefyd yn lansio gwobr newydd i gantorion ifanc, o'r enw Gwobr David Jackson, mewn partneriaeth â sefydliadau celfyddydol eraill yng Nghymru. Mwy o fanylion cyn bo hir.

Celfyddydau Cenedlaethol Ieuenctid Cymru yn lansio prosiect Eich Dyfodol Creadigol sy’n dod â gweithdai Cerddoriaeth a Dawns am ddim i bobl ifanc Blaenau Gwent a Thorfaen

Mae’r fenter uchelgeisiol traws-sector sy’n cael ei harwain gan Gelfyddydau Cenedlaethol Ieuenctid Cymru a’i hariannu gan Grant Arloesi Tlodi Plant Llywodraeth Cymru yn lansio ddydd Sadwrn yma yn ne ddwyrain Cymru. 

Nod Eich Dyfodol Creadigol yw mynd i’r afael â’r anghydraddoldeb dwfn sy’n bodoli mewn mynediad i gyfleoedd lles a chreadigol i bobl ifanc dan anfantais yn Nhorfaen a Blaenau Gwent – dwy o’r ardaloedd mwyaf difreintiedig yng Nghymru o ran cyfleoedd.  

Gan gydweithio â sawl partner, gan gynnwys Ballet Cymru, Iechyd Cyhoeddus Cymru a Gwasanaeth Cerdd Gwent, byddwn yn cynnig cyfres o weithdai am ddim a gynlluniwyd ar y cyd, i bobl ifanc 10-18 oed, rhwng mis Tachwedd 2025 a mis Mawrth 2026, a hynny mewn sawl canolfan. 

Dywedodd Louise Prosser o Ballet Cymru: “Mae Ballet Cymru wrth ei bodd yn gweithio mewn partneriaeth â Chelfyddydau Cenedlaethol Ieuenctid Cymru i ddod â sesiynau dawns a cherddoriaeth difyr, hygyrch a chyffrous  i chwe chymuned newydd. Rydyn ni’n edrych ymlaen yn fawr at gysylltu â phobl ifanc, tanio creadigrwydd, a datblygu cysylltiadau parhaol drwy brosiect Eich Dyfodol Creadigol.” 

Dywedodd Linton o Gerdd Gwent: “Mae’n wych cydweithio â CCIC ar brosiect Eich Dyfodol Creadigol. O’r diwedd, rydym yn gweld cynllunio cydgysylltiedig drwy byramid addysg gerdd. Mae hwn yn brosiect gwerthfawr a fydd yn rhoi gymaint i’r disgyblion sy’n cymryd rhan!” 

Bydd y gweithdai dwy awr o hyd dan arweiniad gweithwyr proffesiynol o ddiwydiannau dawns, cerddoriaeth a chreadigol yn rhoi sgiliau canu, cyfansoddi, cynhyrchu cerddoriaeth, dawns a choreograffi, yn ogystal â sgiliau creadigol a lles i bobl ifanc yr ardal. Gall pobl ifanc ddewis cymryd rhan ym mhob un gweithgaredd neu ambell un. 

Dywedodd Bruna Garcia, Rheolwr Prosiect Eich Dyfodol Creadigol, Celfyddydau Cenedlaethol Ieuenctid Cymru: "Mae mor bwysig bod pob person ifanc yn cael y cyfle i ddatblygu ei greadigrwydd a magu hyder. Mae Eich Dyfodol Creadigol yn ofod diogel lle gall pawb archwilio’u diddordeb mewn cerddoriaeth, dawns, a datblygu sgiliau gwerthfawr, a chael hwyl wrth wneud hynny!" 

Os ydych chi’n berson ifanc neu’n adnabod person ifanc rhwng 10 a 18 oed ac yn byw ym Mlaenau Gwent neu Dorfaen, byddem wrth ein boddau’n clywed gennych chi... 
 

 Pam ymuno? 

• Gweithiwch gyda gweithwyr proffesiynol blaenllaw o’r diwydiannau dawns, cerddoriaeth a chreadigol 

• Dysgwch sgiliau newydd, gwnewch ffrindiau a magwch hyder 

• Perfformiwch, dangoswch ac archwiliwch eich potensial creadigol 

• Darperir lluniaeth 

A allech chi fod yn rhan o’n Panel Cynghori Ieuenctid? 

Rydym ni’n chwilio am grŵp o bobl ifanc amrywiol rhwng 14 a 18 mlwydd oed i helpu i lunio Dyfodol Creadigol a sicrhau bod y prosiect yn berthnasol ac yn hygyrch i'ch cymuned.    

Byddwch yn helpu i lunio dyluniad prosiectau, sicrhau hygyrchedd ac annog ymgysylltiad â'r gymuned. Yn ogystal â chynghori ar farchnata, a gweithredu fel llysgenhadon prosiect i'ch cyfoedion.   

Rydym ni’n credu y dylai llais ieuenctid fod yn ganolog i'r hyn rydyn ni'n ei wneud felly rydyn ni eisiau clywed gennych!   

• Dweud eich dweud: Helpu i lunio prosiect cerddoriaeth a dawns cyffrous i bobl ifanc yn eich ardal chi.   
    

• Ennill profiad: Sgiliau arweinyddiaeth, cynllunio digwyddiadau, gwneud penderfyniadau creadigol.   
    

• Cael eich gwobrwyo: Teithio wedi’i dalu, lluniaeth wedi'i ddarparu, geirda ar gyfer cyfleoedd yn y dyfodol, taleb love to shop.   
    

• Cael effaith: Dylanwadu ar sut mae gweithdai Dyfodol Creadigol yn edrych a sut rydym ni’n cyrraedd pobl ifanc.  

Beyond the Mirror: Rhaglen ddogfen feiddgar gan aelod o Ddawns Genedlaethol Ieuenctid Cymru yn herio safonau harddwch y diwydiant dawns

Trwy ei rhaglen ddogfen Beyond the Mirror, mae Aelod o Ddawns Genedlaethol Ieuenctid Cymru (DGIC) 2025, Phoebe Clark, yn rhoi llais i ddawnswyr ifanc sy'n benderfynol o ailddiffinio'r diwydiant dawns. Wedi'i wreiddio yn ei phrofiadau personol, mae'r rhaglen ddogfen yn herio safonau harddwch niweidiol ac yn grymuso dawnswyr ifanc i gofleidio’u gwerth y tu hwnt i’r ffordd maent yn edrych. Gyda chefnogaeth DGIC – gofod lle mae artistiaid ifanc yn cael eu dathlu am bwy ydyn nhw – mae Phoebe yn annog eraill i ymuno mewn sgwrs sy'n dathlu dilysrwydd, gwytnwch a thalent.

 "Fe wnes i greu fy rhaglen ddogfen Beyond the Mirror fel rhan o fy nhraethawd hir yn y brifysgol, ond yn fuan iawn fe ddatblygodd yn llawer mwy na phrosiect academaidd. Roedd yn daith hynod bersonol; cyfle i herio normau'r diwydiant dawns a thanio symudiad tuag at newid."

Gan dynnu o'i phrofiadau ei hun – a phobl yn dweud y gallai ei phwysau a’r ffordd y mae hi’n edrych gyfyngu ar ei siawns o lwyddo – daeth Phoebe o hyd i'r dewrder i siarad allan. Wrth wneud hynny, darganfu nad oedd hi ar ei phen ei hun.  

"Mae dawnswyr di-ri eraill wedi wynebu beirniadaeth a phwysau tebyg. Daeth Beyond the Mirror yn llwyfan i roi llais i'r straeon hyn ac i eirioli dros weledigaeth fwy cynhwysol, cefnogol a realistig o'r hyn y mae'n ei olygu i fod yn ddawnsiwr."  

Llun gan Sian Trenberth

"Mae DGIC bob amser wedi bod yn lle rydw i wedi teimlo'n wirioneddol ddiogel. Lle rwy’n cael fy ngwerthfawrogi a'm gweld, nid am sut rydw i'n edrych, ond am bwy ydw i a'r hyn rydw i'n ei gyfrannu fel artist. Mae gan y sefydliad awyrgylch teuluol sy'n blaenoriaethu rhinweddau mewnol: eich pwrpas, eich purdeb, eich talent a'ch personoliaeth, yn hytrach na'r ffordd rydych yn edrych neu sut rydych yn gwisgo. Pan oeddwn i'n 16 oed, ar adeg pan oeddwn i'n clywed pethau na ddylai unrhyw berson ifanc orfod eu clywed, fe ddaeth DGIC yn angor i mi. Fe wnaeth fy nghadw i ddawnsio. P'un a oeddent yn gwybod neu beidio, roedd y gefnogaeth a'r sicrwydd a gefais ganddynt yn fy atgoffa fy mod i'n dalentog ac yn deilwng, ac roedd hynny'n golygu popeth." 

Dywedodd Pennaeth Dawns Celfyddydau Cenedlaethol Ieuenctid Cymru, Jamie Jenkins:

"Mae rhaglen ddogfen Phoebe yn adlewyrchiad pwerus a theimladwy iawn ar realiti llywio'r diwydiant celfyddydau perfformio gyda chyrff ac edrychiadau amrywiol. Mae ei gonestrwydd a'i dewrder wrth rannu ei thaith bersonol yn ddim llai nag ysbrydoledig. Trwy siarad allan gyda bregusrwydd a chryfder o'r fath, mae hi nid yn unig yn berchen ar ei stori ond hefyd yn goleuo'r ffordd i eraill sefyll i fyny, estyn allan, a herio ymddygiadau niweidiol. Yn DGIC rydym yn falch o hyrwyddo unigolrwydd, dathlu amrywiaeth, a meithrin cymuned lle mae pawb yn teimlo eu bod yn cael eu gweld, eu cefnogi a'u grymuso i fod yn union pwy ydyn nhw." 

Llun gan Sian Trenberth

"Eleni, rwy'n edrych ymlaen at gysylltu gyda rhagor o ddawnswyr, gweithio gyda'r coreograffydd Yukiko Masui, a mynd â'n darn i Lundain ar gyfer perfformiad yn Sadler's Wells East. Mae'n gyfle rhyfeddol. Rwy'n edrych ymlaen at hyfforddi ochr yn ochr ag unigolion o'r un anian ac ymgolli mewn amgylchedd sy'n llawn talent eithriadol ac angerdd a rennir." meddai'r Dawnsiwr, Perfformiwr, ac Athrawes, Phoebe Clark. 

Mae Dawns Genedlaethol Ieuenctid Cymru yn dathlu 25 mlynedd yn 2025 ac fe wnaethom ni ddathlu gyda pherfformiad arbennig yn Saddler’s Wells East ar 25 Gorffennaf - cafwyd cymeradwyaeth fyddarol a’r gynulleidfa gyfan ar ei thraed. Mae'r ensemble dawns yn dychwelyd i Gymru am ddau berfformiad yn The Riverfront, Casnewydd, ar 30 ac 31 Hydref, gyda Ballet Cymru. I gael rhagor o wybodaeth ac i archebu tocynnau, cliciwch yma. 

Gwyliwch raglen ddogfen Phoebe…

Dawns Ragorol a Grëwyd yng Nghymru: Ballet Cymru a Dawns Genedlaethol Ieuenctid Cymru yn Cyflwyno Bil Triphlyg yr Hydref

Bydd Ballet Cymru yn cynnal cydweithrediad cyffrous â Dawns Genedlaethol Ieuenctid Cymru (DGIC) gyda bil triphlyg ar y cyd yng Nghanolfan Glan-yr-Afon, Casnewydd, ddydd Iau 30 a dydd Gwener 31 Hydref.  

Yn arddangos tri darn o waith byr anhygoel gan goreograffwyr o'r radd flaenaf, bydd y noson yn cynnwys Momentum – Undone gan Marcus Jarrell Willis, Cyfarwyddwr Artistig Phoenix Dance Theatre, sy'n adnabyddus am ei gyfuniad nodedig a ddi-dor o hiwmor a cherddoriaeth. Bydd Cyfarwyddwyr Artistig Ballet Cymru, Darius James OBE ac Amy Doughty, yn cyflwyno creadigaeth newydd sbon, Woven, yn arbennig ar gyfer y rhaglen hon.  

Gan ddathlu 25 mlynedd o Ddawns Genedlaethol Ieuenctid Cymru, mae'r dawnswyr ifanc yn dychwelyd fel gwesteion arbennig am y drydedd flwyddyn yn olynol, gan berfformio The Night is Darkest Just Before The Dawn gan y coreograffydd enwog Yukiko Masui. Dyma ddarn sy'n arddangos symudiad pwerus, gan gyfuno dawns Gyfoes, Hip Hop, a Chrefft Ymladd. Mae'r darn yn cael ei ddisgrifio fel teyrnged i 'gefnogwyr tawel' - pobl sy'n sefyll wrth ein hochr yn ystod adegau tywyllaf ein bywyd ac yn ein cefnogi heb gydnabyddiaeth. 

Wrth siarad am y darn, meddai Masui: “Fe ysbrydolwyd y darn gan gymeriad yr archarwr, cymeriad hynod bwerus ond mae’n gweithio gyda’r nos, yn y tywyllwch. Does dim sbotolau arno, ond mae’n gwneud pethau dros bobl eraill ac yn hynod bwerus pan does neb yn gwylio.” 

U.Dance National Festival 2025 at Sadler’s Wells East presented by One Dance UK, photo Dance Photographer UK/Point of View Photography. 

Dan gyfarwyddiad Yukiko Masui a Jamie Jenkins, Pennaeth Dawns Celfyddydau Cenedlaethol Ieuenctid Cymru, mae’r cwmni wedi cael ei feithrin drwy amrywiaeth o ddosbarthiadau; megis techneg, archwilio creadigol, dosbarthiadau lles, a mentoriaeth, gyda’r rhan helaeth dan arweiniad cyn aelodau DGIC.  

Dwedodd Carlie, o Gastell-nedd, aelod o Ddawns Genedlaethol Ieuenctid Cymru 2025: "Mae'n Hydref o'r diwedd ac mae hynny'n golygu mai dim ond ychydig wythnosau sydd i fynd tan berfformiad DGIC ac ni allwn aros! Rwy'n gyffrous am y perfformiad hwn oherwydd ein bod ni'n cael rhannu'r llwyfan gyda'r anhygoel Ballet Cymru. Mae'r perfformiad yma’n teimlo'n arbennig iawn, gan fod y cwmni’n dod at ei gilydd i berfformio yng Nghymru, yn cynrychioli ein gwlad, gan rannu ein hangerdd a'n gwaith caled gyda'r gynulleidfa. Rydym yn gobeithio eich gweld chi i gyd yno yn Theatr Glan-yr-Afon Casnewydd ar 30 a 31 Hydref!"  

Dywedodd Jack, o Abertawe aelod o Ddawns Genedlaethol Ieuenctid Cymru 2025: “Dw i mor gyffrous cael perfformio unwaith eto gyda Dawns Genedlaethol Ieuenctid Cymru ym mis Hydref. Mae’n gyfle anhygoel, cael rhannu’r llwyfan gyda dawnswyr mor dalentog a pherfformio gwaith gan y coreograffydd Yukiko Masui. Ni allaf aros i ddod â’n holl waith caled yn fyw a rhannu’r profiad arbennig yma gyda’r gynulleidfa. Dw i mor falch o fod yn ddawnsiwr gyda Dawns Genedlaethol Ieuenctid Cymru.” 

Yn ystod yr haf, daeth cwmni Pen-blwydd DGIC yn 25 at ei gilydd yng Nghaerdydd ar gyfer preswyliad pythefnos o hyd. Nod y preswyliad oedd creu ac ymarfer fersiwn estynedig o’r gwaith cyn mynd i Sadler’s Wells East, Llundain, i’w berfformio am y tro cyntaf ochr yn ochr â National Youth Dance Company Scotland a National Youth Dance Company. Roedd y gynulleidfa gyfan ei thraed yn cymeradwyo. 

Archebwch eich tocynnau heddiw, ar gyfer eich cyfle olaf i weld y perfformiad arbennig yma. Mae tocynnau’n costio rhwng £17 ac £20, gyda chonsesiynau ar gael.  

U.Dance National Festival 2025 at Sadler’s Wells East presented by One Dance UK, photo Dance Photographer UK/Point of View Photography. 

Llongyfarchiadau enillwyr gwobrau Cerddorfa a Band Pres 2025

Bob blwyddyn ar ein preswyliadau, rydym yn dathlu ein cerddorion sy'n dangos yr addewid a'r ymroddiad mwyaf. Y tiwtoriaid adrannol sy'n penderfynu pwy sy'n derbyn pob gwobr yn ystod y cyfnodau preswyl.

Hoffai Celfyddydau Cenedlaethol Ieuenctid Cymru rhoi diolch i'r rhai sydd wedi rhoi arian i greu'r gwobrau hyn.

Band Pres Cenedlaethol Ieuenctid Cymru

• Tlws Coffa John Childs

Dyfarnwyd i’r chwaraewr mwyaf addawol ar y cwrs preswyl eleni

Carys Wood

• Gwobr David Mabey

Dyfarnwyd i’r chwaraewr sydd wedi gwella fwyaf ar y cwrs preswyl

Isla Hawkins

• Tlws y Prif Gornet

Rhoddir gan Tony Small

Stephanie Jonas

Cerddorfa Genedlaethol Ieuenctid Cymru

• Gwobr Haydn Davies

Dyfarnwyd i’r chwaraewr mwyaf addawol sy’n dal i fod ym myd addysg

Noah Harcourt-Smith

• Gwobrau Irwyn Walters (Ffrindiau CGIC)

Dyfarnwyd i’r ddau chwaraewr llinynnol mwyaf addawol yn y cwrs preswyl eleni

Tristan Xuan a Jemima Soper

• Gwobr Wil Jones

Dyfarnwyd i’r chwaraewr chwythbrennau mwyaf addawol yn y cwrs preswyl eleni

Sam Finch

• Gwobr Goronwy Evans

Dyfarnwyd i'r chwaraewr pres mwyaf addawol yn y cwrs preswyl eleni

Tom Evans

• Gwobr Telyn Tony Moore

Dyfarnwyd i’r telynor mwyaf addawol yn y cwrs preswyl eleni

Awarded to the most promising harpist at this year’s residency

Heledd Wynn-Newton

• Gwobr Offerynnau Taro Tony Moore

Dyfarnwyd i’r chwaraewr offerynnau taro mwyaf addawol yn y cwrs preswyl eleni

Carys Underwood

• Gwobr y Tim Lles

Dyfarnwyd am gyfraniad cyffredinol i’r Cerddorfa

Gwydion Rhys

Llun gan Kirsten McTernan

Mae Eich Llwyfan yn Aros Amdanoch! Clyweliadau Cerddoriaeth CCIC 2026 Nawr ar Agor

Mae clyweliadau ar agor yn swyddogol ar gyfer Band Pres, Côr a Gerddorfa Genedlaethol Ieuenctid Cymru 2026. Gwnewch gais nawr am eich cyfle i berfformio ochr yn ochr â cherddorion ifanc gorau Cymru! 

 
Beth allwch chi ei ddisgwyl fel aelod o CCIC? 

• Hyfforddiant arbenigol gan gerddorion o’r radd flaenaf 

• Perfformio mewn canolfannau ledled Cymru  

• Gweithio gydag arweinwyr rhyngwladol o fri  

• Gwneud Cymru'n falch trwy gynrychioli eich gwlad 

• Gwneud ffrindiau oes ac atgofion am byth! 
   

Mae Eich Llwyfan yn Aros Amdanoch – Beth ydych chi’n aros amdano?

 
Dyddiad cau ar gyfer clyweliadau: 12 Hydref 2025 

Am ragor o wybodaeth, ewch i'n gwefan neu dilynwch ni ar y cyfryngau cymdeithasol - @nationalyouthartswales i gael diweddariadau. 

Llun gan James O’Driscoll (2025)

Y Genhedlaeth Nesaf o Berfformwyr o Gymru ar Fin Cychwyn Profiad Hyfforddi Bythgofiadwy

Fis Awst yma, bydd hanner cant o berfformwyr ifanc o bob cwr o Gymru yn ymuno ag ymarferwyr proffesiynol o fyd y llwyfan a’r sgrin ar gyfer preswyliad haf Theatr Cenedlaethol Ieuenctid Cymru (ThCIC) 2025. 

Bydd y perfformwyr a’r gwneuthurwyr theatr (rhwng 16 a 22 oed) yn cael blas ecsgliwsif ar greu gwaith ar gyfer y llwyfan a’r sgrin, drwy sgriptio, dyfeisio gwaith, yn ogystal ag archwilio sgiliau a swyddi eraill o fewn y diwydiannau creadigol, megis disgrifio sain ac integreiddio hygyrchedd i mewn i gynyrchiadau. Yn ddiweddarach eleni bydd aelodau ThCIC hefyd yn archwilio adrodd straeon ymdrochol, gydag ail breswyliad yng Nghanolfan Mileniwm Cymru, Caerdydd, cyn teithio i 'r Wyddgrug am breswyliad pedwar dydd gyda’n partneriaid Theatr Clwyd yn hwyrach yn y flwyddyn. 

Gyda chefnogaeth gan Ganolfan S4C Yr Egin – Canolfan Greadigol a Digidol Sir Gaerfyrddin – bydd preswyliad haf 2025 yn cynnig mewnwelediad dwys i fyd perfformio -ar y llwyfan ac oddi arno. Gyda chydweithredu â Theatr Cymru a Ffilm Cymru, bydd y rhaglen yn rhoi i aelodau fynediad at hyfforddiant disglair dan arweiniad rhai o ymarferwyr mwyaf cyffrous y diwydiant. Yn eu plith, cyfarwyddwyr llwyfan, cynllunwyr sain, cyfarwyddwyr corfforol, rheolwyr llwyfan, cyfarwyddwyr llais, yn ogystal ag arbenigwr hygyrchedd a disgrifio sain. 

Mae tîm creadigol y preswyliad yn cynnwys: Y Dramodydd a Chyfarwyddwr Jennifer Lunn, y Cyfarwyddwr Corfforol a Choreograffydd; Annie-Lunnette Deakin-Foster, sydd wedi gweithio’n helaeth gyda Theatr Clwyd a’r Royal Shakespear Company, a chyn aelod o ThCIC a Chyfarwyddwr Artistig Theatr Cymru, Steffan Donnelly, a fydd yn rhoi mewnwelediad i ystafell ymarfer y cynhyrchiad ar ddod, Romeo a Juliet, yn ogystal â Phennaeth Llais adran Actio CBCDC, Alice White. Bydd Ffilm Cymru hefyd yn arwain ar weithdai ac yn amlygu’r llwybrau hyfforddi sy’n bodoli o fewn y diwydiannau sgrin yng Nghymru. 

Meddai Gruffydd Roberts o Yr Egin S4C: “Rydym yn hynod falch i weithio mewn partneriaeth a chefnogi Celfyddydau Cenedlaethol Ieuenctid Cymru eto eleni. Mae meithrin talent y dyfodol yn un o amcanion pwysicaf Yr Egin ac rydym yn ymroddedig i chwarae rhan yn natblygiad creadigol artistiaid a phobl ifanc ei’n sir a’n gwlad. Mi fydd croesawu’r holl bobl ifanc i'r ganolfan i ddatblygu a chydweithio yn hynod gyffrous ac edrychwn ymlaen yn fawr iawn at eu croesawu unwaith eto.” 

Bydd aelodau’n mireinio sgiliau perfformio hanfodol ac yn dod i wybod am y diwydiant drwy gyfnod preswyl cyfeillgar a hynod gefnogol. Dyma gyfle i berfformwyr ifanc ddysgu, gweithio a chymdeithasu gyda’i gilydd mewn awyrgylch ddwyieithog, gyda chefnogaeth tîm lles profiadol.  

Mae’r rhaglen wedi’i chefnogi gan Gymru Greadigol, gyda’r nod o gyflwyno elfen hyfforddi craidd: 

• Crefft y Llwyfan a’r Sgrin  

• Llawenydd Creu  

• Llwybrau+  

• Cefn Llwyfan a Sgiliau Sgrin  

• Lab 50  

Dwedodd Megan Childs, Cynhyrchydd Theatr Cenedlaethol Ieuenctid Cymru a Phennaeth Theatr:  “Y rhan orau o fy swydd yw’r wefr o weld gweithwyr proffesiynol yn rhannu eu crefft gyda’r bobl ifanc  sydd yn llunio dyfodol y celfyddydau yng Nghymru. Bydd rhaglen eleni mor ysbrydoledig ac erioed i aelodau ThCIC ac ymarferwyr fel ei gilydd. Mae derbyn cefnogaeth gref gan ein canolfannau partneru a chwmniau sydd yn agor eu drysau a’u modd hymarfer  i aelodau ifanc ymroddedig TCIC yn gwarantu cyfnod preswyl unigryw gan CCIC yn llawn darganfod, creu a chwarae. Allwn ni ddim aros i gychwyn…” 

Y tu hwnt i weithdai a sesiynau creadigol, mae’r preswyliad yn gyfle i ffurfio cyfeillgarwch, cydweithio a bod yn rhan o gymuned glos a chefnogol. Bydd aelodau hefyd yn derbyn mentoriaeth gan gyn-aelodau ThCIC, gan gefnogi’r genhedlaeth nesaf o’r tu mewn. 

Meddai aelod CCIC 2025, Elliea: "Rwy'n gyffrous iawn i barhau i greu cysylltiadau ac archwilio'r theatr o lens unigryw a Chymreig. Y peth mwyaf cyffrous am y prosiect hwn yw sut mae'n dod â phob ardal o Gymru at ei gilydd ac yn ein huno mewn rhywbeth y mae pob un ohonom yn ei fwynhau, sef celf a mynegiant.”

Cadwch mewn cysylltiad wrth i ni ddilyn siwrneiau’r perfformwyr ifanc, disglair yma. Dilynwch ThCIC ar Instagram ac ein cyfrif TikTok dan arweiniad aelodau. 

Haf o Gerddoriaeth 2025 – BPCIC a CCIC Teithiau’n Cychwyn Wythnos Yma!

Y wythnos hon, mae'r llwyfan yn perthyn i gerddorion pres a lleisiol ifanc gorau Cymru gan fod Band Pres Cenedlaethol Ieuenctid Cymru a Chôr Cenedlaethol Ieuenctid Cymru yn cychwyn ar eu teithiau haf 2025. 

Yn ffres o berfformiadau buddugoliaethus Cerddorfa Genedlaethol Ieuenctid Cymru yn gynharach y mis hwn, mae'r sbotolau nawr ar y ddau ensemble ieuenctid eithriadol hyn, sy’n dod â'u hegni, eu sgiliau a’u hangerdd i leoliadau cyngerdd trwy Gymru. 

Ymunwch â ni ar gyfer Haf Cerddoriaeth Celfyddydau Cenedlaethol Ieuenctid Cymru yn 2025 - o synau cerddorfaol hudolus CGIC, i ddisgleirdeb offerynnau pres, a mawredd cerddoriaeth gorawl.

Peidiwch â cholli eich cyfle i weld y genhedlaeth nesaf o ragoriaeth gerddorol Cymreig - archebwch eich tocynnau heddiw! 

Preswyliad haf Côr Cenedlaethol Ieuenctid Cymru 2025

Band Pres Cenedlaethol Ieuenctid Cymru – Taith Cyngherddau 2025 

Mae Cyn-fyfyriwr BPCIC a Chyfarwyddwr Cerdd Band Pres Pencampwriaeth Flowers 2024, Paul Holland, yn dychwelyd i arwain ei gyn-fand mewn rhaglen ddisglair yn llawn cerddoriaeth wych sy'n addo rhywbeth i bawb. Yn ymuno â Paul a BPCIC bydd yr offerynnydd taro ifanc disglair Jordan Ashman – enillydd Cerddor Ifanc y Flwyddyn y BBC 2022. 

• 21 Awst am 7.30yh – Neuadd William Aston, Wrecsam 

• 22 Awst am 7.30yh – Canolfan y Celfyddydau Aberystwyth 

• 23 Awst am 2yh – Glan-yr-afon, Casnewydd 

Ymarferion Band Pres Cenedlaethol Ieuenctid Cymru 2025

 Côr Cenedlaethol Ieuenctid Cymru – Taith Cyngherddau 2025 

Dewch i brofi pŵer lleisiau mewn harmoni mewn lleoliadau trawiadol. Dan gyfarwyddyd ysbrydoledig eu harweinydd Tim Rhys-Evans, bydd y côr rhagorol o ddoniau Cymreig yn cyflwyno perfformiad.

• 23 Awst am 7.30yh – Cadeirlan Llanelwy, Sir Ddinbych 

• 24 Awst am 3yh– Sain Ffagan Amgueddfa Werin Cymru, Caerdydd (Mynediad am Ddim) 

• 25 Awst am 3yh – Neuadd y Brangwyn, Abertawe 

 
Mae tocynnau ar gyfer cyngherddau ein Haf o Gerddoriaeth 2025 bellach ar drwy ccic.org.uk/digwyddiadur 

Y Bwlch Mewn Celfyddydau Ieuenctid: Mae Cyfleoedd Creadigol Yn Hanfodol Ar Gyfer Iechyd Meddwl Pobl Ifanc Yn Eu Harddegau

Ar Ddiwrnod Rhyngwladol y Ieuenctid, mae Celfyddydau Cenedlaethol Ieuenctid Cymru (CCIC) yn ymuno â'r alwad fyd-eang i rymuso pobl ifanc.

Eleni, rydym ni’n tynnu sylw at y gydberthynas amlwg rhwng mynediad cyfyngedig i raglenni celfyddydau ieuenctid mewn rhannau o Gymru, a'r llanw cynyddol o heriau iechyd meddwl ymhlith ein pobl ifanc yn eu harddegau. O Sir Ddinbych i'r Cymoedd, lle mae cyllid y celfyddydau yn aml yn brin, mae pobl ifanc yn colli'r cyfoeth o gyfleoedd creadigol a ddylai gryfhau eu lles, eu gwytnwch a'u dyfodol. Rydym ni’n galw ar Lywodraeth Cymru i bontio'r bwlch hwn mewn celfyddydau ieuenctid a sicrhau bod pob Cymro yn ei arddegau yn cael y cyfle i ffynnu.

Mae pobl ifanc yn eu harddegau heddiw yn wynebu heriau iechyd meddwl digynsail. Yn ôl adroddiad UNICEF 2021, mae 13% o bobl ifanc 15-24 mlwydd oed yn fyd-eang yn profi anhwylderau iechyd meddwl, gyda gorbryder ac iselder yn arwain y ffordd. Yng Nghymru, mae'r darlun hyd yn oed yn waeth. Fe wnaeth arolwg Llywodraeth Cymru yn 2023 ganfod bod 20% o fyfyrwyr ysgol uwchradd wedi adrodd symptomau gorbryder, gyda chyfraddau uwch mewn ardaloedd dan anfantais economaidd fel rhannau o Gymoedd De Cymru a Gogledd Cymru wledig. Yn ystod prosiectau CCIC ledled Cymru, mae athrawon ysgolion cynradd ac uwchradd yn dweud wrthym yn rheolaidd bod y ffigurau'n waeth fyth, gyda llawer yn amcangyfrif bod gan dros draean o blant ysgol broblemau iechyd meddwl.

Y rhanbarth sydd â'r problemau iechyd meddwl uchaf a gofnodwyd (yn aml wedi'u marcio gan ysgolion wedi'u tanariannu ac adnoddau cymunedol cyfyngedig) yw’r lle hefyd lle mae’r celfyddydau yn lleiaf hygyrch - ond y mae eu hangen fwyaf. Mewn ardaloedd gyda buddsoddiad celfyddydol isel, mae absenoldeb allfeydd creadigol yn golygu fod pobl ifanc yn agored i niwed, gan waethygu brwydrau iechyd meddwl.

Yn CCIC, rydym ni wedi gweld drosom ni ein hun sut mae creadigrwydd yn trawsnewid bywydau. Mae gennym gyfres reolaidd o raglenni a phrosiectau sydd â'r nod o gyrraedd pobl ifanc yn y "mannau oer" hyn yng Nghymru. Mae'r rhain yn cynnwys Llinynnau Ynghlwm, Sgiliau Côr, gweithdai dawns a theatr, ac (i ddod yn fuan) ein prosiect Dyfodol Creadigol newydd. Rydym ni’n gweithio'n agos gyda phartneriaid gan gynnwys Iechyd Cyhoeddus Cymru, a'u rhaglen bwysig Hapus.

Y Dystiolaeth

Fe wnaeth adolygiad Sefydliad Iechyd y Byd yn 2019 o dros 3,000 o astudiaethau ganfod bod cyfranogiad yn y celfyddydau (boed trwy gerddoriaeth, drama neu gelfyddydau gweledol) yn lleihau iselder, gorbryder a straen tra'n rhoi hwb i hunan-barch a chysylltiad cymdeithasol. Ar gyfer pobl ifanc yn eu harddegau, y mae eu hymennydd yn dal i ddatblygu, mae gweithgareddau creadigol fel ymarfer corff meddyliol, gan gryfhau'r cortecs ar flaen yr ymennydd, sy'n llywodraethu datrys problemau a rheoleiddio emosiynol.

Dangosodd astudiaeth o 2020 yn y Cyfnodolyn Ieuenctid a Glasoed fod pobl ifanc yn eu harddegau sy'n cymryd rhan mewn gweithgareddau creadigol, fel ysgrifennu neu berfformio, yn adrodd lefelau straen is a mwy o hyder. Yng Nghymru, lle mae cyllid y celfyddydau yn amrywio'n fawr yn ôl rhanbarth, mae'r effaith yn glir.

Mae canolfannau trefol fel Caerdydd, Trefynwy ac Abertawe yn cynnig rhaglenni celfyddydol cadarn, gydag ysgolion a chanolfannau cymunedol yn cynnal corau, grwpiau theatr a dosbarthiadau celf. Ond mewn ardaloedd gwledig fel Sir Ddinbych neu gymunedau difreintiedig ym Mlaenau Gwent, rhaglenni celfyddydol yn aml yw'r cyntaf i gael eu torri pan fydd cyllidebau'n tynhau. Mae cyllid y celfyddydau y pen mewn rhai awdurdodau lleol gwledig yn llai na hanner ardaloedd trefol, gan adael pobl ifanc yn y rhanbarthau hyn gyda llai o gyfleoedd i ymgysylltu'n greadigol.

Mae'r "Bwlch Celfyddydau Ieuenctid" hwn yn arwain at ganlyniadau real. Fe wnaeth astudiaeth yn 2019 yn Psychology of Aesthetics, Creativity, and the Arts ganfod bod canlyniadau iechyd meddwl pobl ifanc yn eu harddegau â mynediad at raglenni celfyddydol yn well, gan gynnwys cyfraddau is o bryder ac iselder. Mewn cyferbyniad, mae ardaloedd â mynediad cyfyngedig i'r celfyddydau (yn aml yn gorgyffwrdd ag amddifadedd economaidd) yn gweld achosion uwch o broblemau iechyd meddwl. Yng Nghymru, mae'r gwahaniaeth hwn yn amlwg: mae cymunedau sydd â'r buddsoddiad celfyddydol isaf, fel rhannau o'r Cymoedd, yn adrodd rhai o'r cyfraddau uchaf o atgyfeiriadau iechyd meddwl ieuenctid.

Lleisiau gan Bobl Ifanc yn eu Harddegau yng Nghymru

Nid ystadegyn yn unig yw diffyg cyfleoedd celfyddydol - mae'n realiti byw i bobl ifanc yng Nghymru.

Ledled Cymru, mae pobl ifanc yn eu harddegau mewn ardaloedd heb ddigon o wasanaethau yn dweud wrthym fod allfeydd creadigol, pan fydd ar gael, yn llinellau achub i lywio pwysau'r glasoed. Mae'r cyfleoedd hyn yn cryfhau bondiau cymdeithasol, gan wrthsefyll yr ynysu sy'n aml yn tanio brwydrau iechyd meddwl; yn ogystal â bod o fudd i'w haddysg, eu hiechyd corfforol a'u hapusrwydd pur.

Tegwch a Mynediad

Nid yw’n bosib gwahanu’r Bwlch Celfyddydau Ieuenctid yng Nghymru oddi wrth anghydraddoldebau ehangach. Mae ardaloedd incwm isel a gwledig, lle mae cyllid y celfyddydau yn brin, hefyd yn wynebu heriau fel gwasanaethau iechyd meddwl cyfyngedig, rhestrau aros hir y GIG ac ysgolion sydd dan bwysau. Fe wnaeth astudiaeth yn 2020 yn The Lancet Public Health dynnu sylw at y ffaith bod amddifadedd economaidd-gymdeithasol, sy'n gyffredin yn y rhanbarthau hyn, yn gwaethygu risgiau iechyd meddwl. Pan fydd diffyg rhaglenni celfyddydol, mae pobl ifanc yn eu harddegau yn colli offeryn profedig ar gyfer ymdopi, gan eu gadael yn fwy agored i straen a datgysylltiad.

Yn CCIC, rydym ni’n credu fod pob unigolyn yn eu harddegau yn haeddu mynediad i'r celfyddydau, waeth beth fo'u cod post. Ein cenhadaeth yw darparu cyfleoedd creadigol o'r radd flaenaf - ond ni allwn wneud hynny ar ein pen ein hunain. Mae angen newid systemig i sicrhau cyllid teg i'r celfyddydau ledled Cymru. Mae Deddf Lles Cenedlaethau'r DyfodolLlywodraeth Cymru yn galw am genedl iachach, fwy cyfartal - efallai mai buddsoddi mewn celfyddydau ieuenctid yw'r ffordd fwyaf uniongyrchol o gyflawni hyn.

Mae Celfyddydau Cenedlaethol Ieuenctid Cymru yn annog llunwyr polisi, addysgwyr a chymunedau i flaenoriaethu buddsoddiad yn y celfyddydau fel strategaeth iechyd meddwl i bobl ifanc yn eu harddegau yng Nghymru. Nid moethusrwydd dosbarth canol yw'r celfyddydau - maen nhw'n angenrheidiol ar gyfer lles pobl ifanc o bob cefndir. Yn CCIC, rydym wedi ymrwymo i gau'r Bwlch Celfyddydau Ieuenctid, ond mae'n cymryd camau ar y cyd. Y Diwrnod Ieuenctid Rhyngwladol hwn, gadewch i ni sicrhau bod pob unigolyn yn eu harddegau yng Nghymru yn cael y cyfle i greu, cysylltu a ffynnu. Ymunwch â ni i eirioli dros Gymru lle nad oes unrhyw berson ifanc yn cael ei adael heb fywyd creadigol cyfoethog.

Evan Dawson

Prif Swyddog Gweithredol, Celfyddydau Cenedlaethol Ieuenctid Cymru

Awst 2025

Partneriaeth Dawns Celtic Collective yn Dod â Thalent Newydd o Gymru a'r Alban Ynghyd

Mae Dawns Genedlaethol Ieuenctid Cymru (DGIC) a Chwmni Dawns Ieuenctid Cenedlaethol yr Alban (NYDCS) yn falch o barhau â'u partneriaeth Celtic Collective - cyfnewidfa diwylliannol deinamig sy'n cysylltu dawnswyr ifanc o'r ddwy wlad trwy gyrsiau preswyl, perfformiadau a chyfleoedd datblygu cydweithredol.

Eleni, mae'r bartneriaeth yn gweld cyfnewid rhwng dau ddawnsiwr ifanc arbennig: Eira Diamond o Wynedd, Gogledd Cymru, sy'n astudio Mathemateg ym Mhrifysgol Caeredin, a Ross Hoey o Glasgow, Yr Alban. Mae'r cyfnewid yn rhan o ymdrech ehangach i adeiladu cysylltiadau rhwng dawnswyr ifanc ar draws y cenhedloedd Celtaidd.

Meddai Ross: "Mae fy mhrofiad i wedi bod yn wych dod i lawr i Gymru, mae'r stwff mor ddwys, mae’n eich gwneud chi'n neis ac yn gryf ac rydych chi'n cael cymaint o athrawon gwahanol, profiadau gwahanol ac arddulliau symud gwahanol sydd wir yn ehangu eich symud."

Ymunodd Eira â NYDCS yn 2024, ar ôl 2 flynedd fel aelod o DGIC, gan gymryd rhan yn ymarferion a pherfformiadau Weave, wedi'i goreograffu gan Anna Kenrick. Ers mis Medi, mae hi wedi teithio gyda'r cwmni i Stirling, Belfast, a Leeds. Dychwelodd Eira i Gymru i ymuno â chwmni 25ain blwyddyn DGIC ar gyfer cyfnod preswyl dwys pythefnos o hyd yng Ngholeg Brenhinol Cerdd a Drama Cymru yng Nghaerdydd yn gynharach ym mis Gorffennaf.

Meddai Eira: “Mae fy mhrofiad yn NYDCS wedi bod yn anhygoel. Rwy'n credu ei bod hi’n wirioneddol bwysig ymestyn eich cysylltiadau y tu allan i'ch ardal leol yn unig. Felly yn amlwg rydw i wedi dawnsio gyda'r dawnswyr Cymreig hyn nifer o weithiau, felly mae'n wych mynd i ehangu'r gorwelion, a chwrdd â dawnswyr ifanc newydd sydd yr un mor angerddol â fi.

Mae hefyd wedi bod yn wych cael llawer o gyfleoedd i berfformio oherwydd dyna beth rydw i'n hoffi ei wneud fwyaf ac mae NYDCS yn cynnig cymaint o gyfleoedd perfformio. Rydyn ni'n llythrennol ar daith am yr haf cyfan, yn dawnsio mewn llwyth o wahanol leoedd, felly rwy'n ddiolchgar i gael y cyfleoedd perfformio hynny hefyd."

Eira (DGIC) a Ross (NYDCS)

Eleni ymunodd Ross o NYDCS ag Eira yng nghwmni DGIC, lle bu'n gweithio ochr yn ochr â 21 aelod – rhai o'r dawnswyr ifanc gorau ledled Cymru, i gynhyrchu estyniad i ddarn 25 munud y coreograffydd enwog, Yukiko Matsui - "The Night Is Darkest Just Before the Dawn" - a aeth i'r llwyfan a syfrdanu cynulleidfaoedd yn Sadler's Wells East yn Llundain yr wythnos diwethaf.

Dywedodd Jamie Jenkins, Cynhyrchydd a Phennaeth Dawns Genedlaethol Ieuenctid Cymru: "Mae wedi bod yn bleser parhau â'n partneriaeth â NYDCS eleni a chael Ross yn ymuno â'r cwmni yn ystod blwyddyn ben-blwydd gyffrous i DGIC. Rydym ni’n falch o gefnogi'r genhedlaeth nesaf o ddawnswyr ifanc talentog ac yn edrych ymlaen at weld y bartneriaeth yn datblygu ymhellach."

Ychwanegodd Anna Kenrick o Gwmni Dawns Ieuenctid Cenedlaethol yr Alban: "Rydym ni’n edrych ymlaen at barhau'r bartneriaeth, gan gynnig amrywiaeth o gyfleoedd cyffrous i fwy o ddawnswyr o'r Alban a Chymru yn y dyfodol."

Bydd aelod o NYDCS, Ross Hoey, yn ailymuno â DGIC ar gyfer dau berfformiad olaf yn Glan yr Afon, Casnewydd, ar 30 a 31 Hydref. Bydd y digwyddiad hefyd yn dangos dangosiad cyntaf o raglen ddogfen yn dilyn y cwmni eleni fel rhan o'r dathliadau sy'n nodi 25 mlynedd o Ddawns Genedlaethol Ieuenctid Cymru.

Bydd NYDCS hefyd yn perfformio yn EVOLUTION gan YDance yn Fringe Caeredin eleni. Yn rhedeg rhwng 5ed -10fed Awst, mae'r gynghrair ryngwladol hon o symudiad a diwylliant yn arddangos doniau dawnswyr o'r DU ac Estonia, ac yn dathlu Prosiect Y yn troi’n 20.

I ddarganfod mwy am ddathliadau 25 Mlynedd DGIC, gwasgwch yma.